IV. The Road Through the Forest
Also available as a 📱narrow screen version, or for 🁰word-aligned analysis.
Alternative versions: English.
| No. | Quenya | Tengwar | Means |
|---|---|---|---|
| 1 | Apa lúmeli i mallë olanë horna, ar i patië olanë tallë hraia í Corcurco lillumë talantë i maldë tesarínen, yai náner sís lai hornë. | | Post kelkaj horoj la vojo komencis krudiĝi, kaj la marŝado fariĝis tiom malfacila ke la Birdotimigilo ofte stumblis pro la flavaj brikoj, kiuj tie estis tre malglataj. |
| Nalumë, é, tai náner rácinë hya aqua vanwë, cáriélë lattali lanna yai Ilwë campë ar os yai Valanna patanë. | | Efektive, kelkfoje ili estis rompitaj aŭ tute mankis, tiel ke restis nur truoj kiujn Toto transsaltis kaj Doroteo ĉirkaŭmarŝis. | |
| Pá i Corcurco, penila sanar, patanes téravë nóva, ar san pantes i lattalinnar ar lanantë quana anderyanen i sardë tesarinnar. | | Sed la Birdotimigilo, pro manko de cerbo, antaŭenmarŝis senpaŭze, kaj tial paŝis en la truojn kaj sterniĝis sur la malmolajn brikojn. | |
| Sa allumë maldë se, aimanen, ar Valanna nampë ar sestanë se talyatsë ata, lan se yantanë hye alasseä laliëryassë pá véra útulmarya. | | Tamen tio neniam vundis lin, kaj Doroteo relevis lin kaj restarigis lin sur la piedoj, dum li gaje ridis kun ŝi pro la akcidento. | |
| 2 | I pelmari láner amna tallë mai-cimbainë sinomë ve tanë ambë fai. | | La kultivitaj kampoj tute ne estis tiel bone prizorgataj ĉi tie kiel en la antaŭaj lokoj. |
| Enger mancë mardeli ar mancë yáve-aldar, ar yallë lendeltë ener tallë i restassë olanë lumba ar eresseä. | | Troviĝis malpli da domoj kaj malpli da fruktarboj, kaj ju pli ili marŝis, des pli senbela kaj solsentiga fariĝis la tereno. | |
| 3 | Endauressë haruneltë i malleo rénassë, areä ara níca nellë, ar Valanna apantanë vircolcarya ar ete·nampë massa. | | Je la tagmezo ili sidiĝis apud la vojo, proksime al rivereto, kaj Doroteo malfermis sian korbon kaj elprenis panon. |
| Yances nihta i Corcurquen, mal aptanes. | | Ŝi proponis pecon al la Birdotimigilo, sed li rifuzis. | |
| 4 | “Inyë allumë maita,” eques, “ar nás almë i lanyë, pan antonya ná rië embaina, ar quíta cirin assa sassë itan polin matë, i þardë yanen nanyë sañquanta ettuluva, ar ta hastauva carinyo canta.” | | “Mi neniam malsatas,” li diris, “kaj estas oportune ke estas tiel, ĉar mia buŝo estas nur pentrita, kaj se mi tondus truon en ĝi por ke mi povu manĝi, la pajlo kiu plenigas min elfalus, kaj tio ruinigus la formon de mia kapo.” |
| 5 | Valanna cennë ú-pusto i si naitë, etta rië cas·cúves ar cacarranes matë massarya. | | Doroteo tuj vidis ke tio estas vera, do ŝi nur kapjesis kaj plu manĝis sian panon. |
| 6 | “Á nyarë nin má pá imlë ar i nórë yallo tullelyë,” equë i Corcurco, yá hye teliénë þinyematya. | | “Rakontu al mi iom pri vi mem, kaj pri la lando el kiu vi venis,” diris la Birdotimigilo, kiam ŝi estis fininta sian manĝon. |
| San nyarnes sen ilqua pá Hyarveästa, ar yallë þinda ilqua sanomë, ar yanen i hwinwaiwa cóliénë se sina aia Nórenna Óþua. | | Do ŝi parolis al li pri Kansas, kaj kiom griza estas ĉio tie, kaj kiel la ciklono portis ŝin al ĉi tiu kurioza Lando Oz. | |
| 7 | I Corcurco añcimbaila lastanë, ar equë, “Uinyë polë hanya maro yestal auta sina vanima nórello ar nanë i þisin, þinda nómenna ya estal Hyarveästa.” | | La Birdotimigilo atente aŭskultis, kaj diris, “Mi ne komprenas kial vi volas foriri el ĉi tiu bela lando kaj reiri al la seka, griza loko kiun vi nomas Kansas.” |
| 8 | “Ta ná pan uilyë samë sanar” hanquentë i vendë. | | “Vi ne komprenas ĉar vi ne havas cerbon,” respondis la knabino. |
| “Ui valda yallë marelmar sapsarrimë ar þindë, elmë, lië hráveo ar sercio, é maruvar tanomë hyano ep' ilya hyana nóressë, equi anvanima. | | “Ne grave kiom mizeraj kaj grizaj estas niaj hejmoj, ni karno- kaj sango-homoj preferas loĝi tie ol en iu alia lando, negrave kiom bela. | |
| Ui eä hyana nómë ve maryë.” | | Nenio egale bonas kiel la hejmo.” | |
| 9 | I Corcurco sinquë. | | La Birdotimigilo ĝemis. |
| 10 | “Aþahanyë uinyë polë hanya sa,” eques. | | “Kompreneble mi ne povas kompreni,” li diris. |
| “Quíta carelda sañquanta þardenen, ve niva, san ilyë eldë auvë marir i vanimë nómelissen, ar san Hyarveästa auvë samë quannavë ú lië. | | “Se viaj kapoj estus plenaj de pajlo, kiel la mia, verŝajne vi ĉiuj loĝus en la belaj lokoj, kaj sekve tute mankus homoj en Kansas. | |
| Ná almë Hyarveästan i samil sanar.” | | Estas bonsorte por Kansas ke vi havas cerbon.” | |
| 11 | “Ma nai nyaruval nin nyarna, lan séralvë?” maquentë i hína. | | “Bonvolu rakonti al mi, dum ni ripozas,” petis la infano. |
| 12 | I Corcurco tirnë se varin, ar hanquentë: | | La Birdotimigilo rigardis ŝin riproĉe, kaj respondis, |
| 13 | “Coiviënya anaië tallë þenna i naitië istanyë aqua munta. | | “Mia vivo ĝis nun estis tiom mallonga ke efektive mi scias tute nenion. |
| Carnë ni vin ressë nó nöa. | | Mi fariĝis nur antaŭhieraŭ. | |
| Mana tullunë ambaressë nó tana lúmë quanna ná laistima nin. | | Mi tute ne scias kio okazis en la mondo antaŭ tiam. | |
| Almevë, yá i cemendur carnë carinya, ma imbë i minyë nati yai carnes nánë i embanes hlarinyat, tall' en hlassen ya tulluánë. | | Bonfortune, kiam la kultivisto faris mian kapon, li unue pentris miajn orelojn, tiel ke mi aŭdis kio okazas. | |
| Engë enta Nauco óssë, ar i minya nat ya hlassen nánë i cemendur quetila, “Mallë nemil tanu hlaru?” | | Apudestis alia Manĝtulo, kaj kion mi unue aŭdis estis la parolo de la kultivisto, “'Ĉu plaĉas al vi la oreloj?' | |
| 14 | “ “Ettë lá téru,” ” hanquentë hye. | | “'Ili estas nerektaj,' respondis la aliulo. |
| 15 | “ “Ui valda,” ” equë i cemendur. | | “'Ne gravas,' diris la kultivisto; |
| “ “Aivë nattë hlaru,” ” ya nánë faren naitë. | | 'ili tamen estas oreloj,' kio ja estis vera. | |
| 16 | “ “Sí caruvan i hendu, ” ” equë i cemendur. | | “'Nun mi faros la okulojn,' diris la kultivisto. |
| Epta embanes forma hendinya, ar éya teltaina inyë tirila se ar ilqua os ni lai ceþulávë, pan si nánë minya tihtenya ambaro. | | Do li pentris mian dekstran okulon, kaj tuj kiam ĝi estis finita mi trovis ke mi rigardas lin, kaj ĉion ĉirkaŭ mi, tre interesate, ĉar tiu estis la unua fojo kiam mi ekvidis la mondon. | |
| 17 | “ “Ta faren netya hen,” ” equë i Nauco ye cendeánë i cemendur. | | “'Jen iom bela okulo,' komentis la Manĝtulo kiu estis rigardanta la kultiviston; |
| “ “Luinë ná mára quilë meter hendi.” | | 'blua farbo bone taŭgas por okuloj.' | |
| 18 | “ “Sanan i caruvan i etwa ambë alta,” ” equë i cemendur. | | “'Mi pentros la alian pli granda,' diris la kultivisto. |
| Ar yá acárië i atteä hen, pollen cenë lio arya epë fai. | | Kaj kiam la dua okulo estis finita mi povis multe pli bone vidi ol antaŭe. | |
| Tá carnes nengwinya ar antonya. | | Post tio li faris miajn nazon kaj buŝon. | |
| Mal únen quetë, pan tana lúmessë únen ista anto induinen. | | Sed mi ne parolis, ĉar tiutempe mi ne sciis por kio buŝo utilas. | |
| Alasseä tirnen tu carë pulconya ar rancunyat ar telcunyat; ar yá tancettë carinyassë, yallumë, fellen lai valateä, pan sáven i nanyë oveávë mára nér ve mó. | ; | Min amuzis rigardi dum ili pretigis mian korpon kaj miajn brakojn kaj krurojn; kaj kiam ili fine surfiksis mian kapon, mi estis tre fiera, ĉar mi opiniis ke mi estas egale bona kiel ĉiu alia persono. | |
| 19 | “ “Sina návë þostauva i corcor faren lintië,” equë i cemendur. | | “'Ĉi tiu ulo rapide timigos la korvojn,' diris la kultivisto. |
| “Nemis oveávë nér.” | | 'Li aspektas vera homo.' | |
| 20 | “ “A, nás nér,” equë hye, ar faren náquenten sen. | | “'Nu, li ja estas homo,' diris la aliulo, kaj mi plene konsentis kun li. |
| I cemendur collë ni nu rancurya i porisalquenorenna, ar sestanë ni to halla þamna, yassë túvelyen. | | La kultivisto portis min sub sia brako al la maizkampo, kaj metis min sur altan stangon, kie vi trovis min. | |
| Issë ar málorya ron cato pataner au ar lonyer ni erinqua. | | Li kaj lia amiko baldaŭ foriris kaj lasis min sola. | |
| 21 | “Únenyë tyasë ná hehtina sillë. | | “Al mi ne plaĉis esti tiel forlasita; |
| Etta rincen pata cata te. | | do mi strebis sekvi ilin, | |
| Mal talinyat úner appa i hún, ar nánen þahtina na reþë tana andulessë. | | sed miaj piedoj ne povis tuŝi la teron, kaj mi devis resti sur tiu stango. | |
| Sa nánë eresseä coivië, pan pennen aima na sana, lútiéla tallë nicë cariënyallo. | | Mia vivo estis tre solsenta, ĉar mi konis nenion pripenseblan, mi ja antaŭ nur kelkaj momentoj konstruiĝis. | |
| Linë corcor ar hyanë aiwi viller mina i porisalquenor, mal éya cennelten, villeltë öa ata, savilë i nanyë Nauco; ar si fasantë ni ar carnë ni felë i nánen faren valdeä quén. | ; | Multaj korvoj kaj aliaj birdoj flugis en la maizkampon, sed tuj kiam ili ekvidis min ili forflugis, kredante min Manĝtulo; kaj tio plaĉis al mi kaj kredigis min ke mi estas tre grava persono. | |
| Teldavë enwina corco villë areä ara ni, ar apa cennessen añcimbaila, harunes almonyassë ar equë: | | Post iom da tempo maljuna korvo flugis apud min, kaj zorge rigardinte min li sidigis sin sur mian ŝultron kaj diris, | |
| 22 | “ “Sáneän quima nai tana cemendur sávë cupta ni sina úmaitë lénen. | | “'Ĉu tiu kultivisto kredis povi trompi min tiel mallerte? |
| Ilya senya corco é cenë i nalyë rië sañquanta þardenen.” Tá lapanes tal talinyatsë ar mantë i quanna porisalquë ya mernes. | | Ĉiu inteligenta korvo vidus ke vi estas nur plenigita per pajlo.' Post tio li saltis sur la teron kaj manĝis maizon laŭvole. | |
| I hyanë aiwi, cenilë se ú hyanina ló ni, aryë tuller matë i porisalquë, san apa þenna lúmë engë teo alta umba os ni. | | La aliaj birdoj, vidinte ke li ne estis damaĝita de mi, venis por ankaŭ manĝi la maizon, do post nelonge ili estis amase ĉirkaŭ mi. | |
| 23 | “Fellen colonda sissë, pan sa apantanë i lánen tallë mára Corcurco virdassë; mal i enwina corco tiutanë ni, quetila, “Au samilyë sanar carelyassë, nai nauval ta mára nér ve teo aiquen, ar arya nér epë teo mo. | ; | “Min malĝojigis tio, ĉar ĝi pruvis ke mi efektive ne estas efika Birdotimigilo; sed la maljuna korvo konsolis min, dirante: 'Se vi nur havus cerbon en la kapo vi estus egale bona homo kiel ĉiu el ili, kaj pli bona homo ol kelkaj el ili. |
| Sanar ná i rië auvië·inya nati sina ambaressë, ui valda quima mo ná corco hya atan.” | | Nur cerbohavo valoras en ĉi tiu mondo, negrave ĉu oni estas korvo ĉu homo.' | |
| 24 | “Apa i corcor öantiéner, sannen os si, ar þantanë i ricuvan nírítë ñetë sanar. | | “Post la foriro de la korvoj mi pripensis tion, kaj decidis ke mi strebos akiri cerbon. |
| Almenen tullelyë arë ar luncë nin i tulwello, ar tallo ya quentel, savin i tancavë Túra Óþ antauva nin sanar éya tuluvalvë Laimarilinonna.” | | Bonŝance, vi alvenis kaj detiris min de la stango, kaj laŭ vi parolo mi certas ke la Potenca Oz donos al mi cerbon tuj kiam ni atingos la Smeraldan Urbon.” | |
| 25 | “Merin san,” equë Valanna holmo, “pan nemilyë ñormerë samiën sa.” | | “Tion mi esperas,” diris Doroteo fervore, “ĉar ŝajne vi volegas posedi tion.” |
| 26 | “A, ná; ñormerin,” hanquentë i Corcurco. | ; | “Jes, mi volegas,” respondis la Birdotimigilo. |
| “Istië i imni ná aut, ná tallë auqua felië.” | | “Estas tre malkomfortige scii ke oni estas stultulo.” | |
| 27 | “Mára,” equë i vendë, “Ánquë menë.” Ar arantanes i vircolca i Corcurquen. | | “Nu,” diris la knabino, “ni ekiru.” Kaj ŝi transdonis la korbon al la Birdotimigilo. |
| 28 | Aqua úner eä hahtar i malleo rénassë sí, ar i nór nánë horna ar ú hyaro. | | Tute ne estis bariloj ĉe la vojoflankoj nun, kaj la tero estis kruda kaj nekultivita. |
| Undómessë tulleltë velca tauressë, yassë i aldar óleáner tallë altë ar arië uo i olbantar oméniër or i mallë maldë tesarion. | | Kiam komencis vesperiĝi ili venis al granda arbaro, kie la arboj estis kreskintaj tiel altaj kaj proksimaj unu al la alia ke iliaj branĉoj renkontiĝis super la vojo el flavaj brikoj. | |
| Nánë amna lómeä nu i aldar, pan i olbar samaner i aurë; mal i ranyaru únë hauta, ar lelyanë enera mina i taurë. | ; | Estis preskaŭ senlume sub la arboj, ĉar la branĉoj fortenis la taglumon; sed la marŝantoj ne haltis, kaj pluiris en la arbaron. | |
| 29 | “Qui sina mallë menë mir, san é ettuluvas,” equë i Corcurco, “ar pan Laimarilinon ná i malleo etwa mentessë, möa inquen lelya ainomenna yanna sa tulyauva vet.” | | “Se ĉi tiu vojo eniras, ĝi nepre eliros,” diris la Birdotimigilo, “kaj ĉar la Smeralda Urbo estas ĉe la alia finaĵo de la vojo, ni devas sekvi kien ajn ĝi kondukas.” |
| 30 | “Ilquen é ista ta,” equë Valanna. | | “Ĉiu scias tion,” diris Doroteo. |
| 31 | “Tancavë; ta ná yaro istanyes,” hanquentë i Corcurco. | ; | “Certe; tial mi scias,” respondis la Birdotimigilo. |
| “Quíta mauranë úvië sanarmen, allumë quétiévanenyes.” | | “Se necesus havi cerbon por scii ĝin, mi ja ne dirus ĝin.” | |
| 32 | Apa lúmë hya amba i cala quellë öa, ar talteáneltë enera lómessë. | | Post eble horo la lumo malaperis, kaj ili trovis sin stumblantaj en la mallumo. |
| Valanna aqua únë polë cenë, mal Ilwë pollë, pan huoli cenir lai mai lómessë; ar i Corcurco etequentë i polles cenë ta mai ve auressë. | ; | Doroteo tute ne povis vidi, sed Toto vidis, ĉar kelkaj hundoj tre bone vidas en la mallumo; kaj la Birdotimigilo deklaris sin egale kapabla vidi kiel dum la tago. | |
| Etta se nampë rancurya ar pollë menë faren mai. | | Do ŝi prenis lian brakon, kaj sukcesis marŝadi sufiĉe bone. | |
| 33 | “Íqua cenil cöa, hya nómë yassë ecë inquen serë lómessë,” eques, “möa lyen quetë nin; pan patië lómessë lai auqua.” | ; | “Se vi vidos domon, aŭ iun ajn lokon kie ni povos tradormi la nokton,” |
| 34 | Ron apa ta, i Corcurco haunë. | | Baldaŭ la Birdotimigilo haltis. |
| 35 | “Cenin níca cöa foryanquanna,” eques, “ampanina rambelínen ar olbalínen. | | “Mi vidas dometon dekstre de ni,” li diris, “konstruitan el ŝtipoj kaj branĉoj. |
| Ma menuvalvë tanna?” | | Ĉu ni iru tien?” | |
| 36 | “Þá, é,” hanquentë i hína. | | “Jes, ja.” respondis la infano. |
| “Inyë aqua lumba.” | | “Mi plene laciĝis.” | |
| 37 | Etta i Corcurco tulyanë se ter i aldar mennai ananyettë i cöa, ar Valanna mennë mir ar túvë caima parcë lasselion neltessë min. | | Do la Birdotimigilo gvidis ŝin inter la arboj ĝis ili atingis la dometon, kaj Doroteo eniris kaj trovis liton de sekaj folioj en unu angulo. |
| Cainunes ú-pusto, ar ó Ilwë ara se ron lorunë máleä sérenna. | | Ŝi tuj kuŝiĝis, kaj kun Toto apud ŝi ŝi baldaŭ profunde endormiĝis. | |
| I Corcurco, ye allumë nánë lumba, tolunë enta neltessë ar laranyë cólemaina mennai amaurë tullë. | | La Birdotimigilo, kiu neniam laciĝis, staris en alia angulo kaj pacience atendis la mateniĝon. |